CPU (İŞLEMCİ)
CPU (Central Processing Unit), Türkçe adıyla Merkezi İşlem Birimi, bilgisayarın beyni gibi birçok farklı isimle anılan bilgisayar donanımlarından biridir. Bilgisayardaki yazılım ve donanım arasındaki etkileşimi sağlayarak, sistemin sorunsuz bir şekilde çalışmasını sağlamakla görevli olan bu bilgisayar donanımı, aldığı komutları işleyerek tüm işlemlerin gerçekleşmesini sağlar.
İşlemci, milyonlarca transistörden oluşan bir yapıya sahiptir ve bu transistörler sayesinde karmaşık işlemler çok hızlı bir şekilde gerçekleştirilir. CPU’nun temel işlevi, Fetch, Decode ve Execute aşamalarıyla çalışır. İlk olarak fetch aşamasında, bellekten komutlar alınır. Decode aşamasında bu komutlar çözülür ve ne yapılması gerektiği anlaşılır. Son olarak execute aşamasında ise bu komutlar işlemci tarafından çalıştırılır.
CPU, matematiksel hesaplamalar, mantıksal işlemler ve veri taşıma gibi görevleri yerine getirir. Ayrıca bellek yönetimi ve veri akışı gibi temel sistem işlevlerini de düzenler.
İşlemci performansını belirleyen birkaç önemli faktör vardır. Bunlar: çekirdek sayısı, işlemci hızı (GHz cinsinden), ve önbellek kapasitesi gibi birçok farklı unsurdan meydana gelir. Çok çekirdekli işlemciler, aynı anda birden fazla görevi yürütebilir. Bu olaya multitasking (çoklu işlem) de denir. CPU’nun önbelleği sayesinde ise bilgisayarın her defasında çalıştırılırken sıkça kullandığı gibi aktif olarak kullanılan veriler depolanır ve hızlı bir şekilde erişim sağlanır.
Sonuç olarak, CPU, bir bilgisayarın işlevlerini yürüten, verileri işleyen ve sistemin tüm parçaları arasındaki iletişimi sağlayan bilgisayar donanımıdır.
GPU
GPU (Graphics Processing Unit), Türkçe adıyla Grafik İşlem Birimi, temelde bilgisayarların grafiksel işlemlerini hızlandırmak ve görüntüleri daha hızlı ve verimli bir şekilde oluşturmak için tasarlanmış bir bilgisayar donanımıdır. Başlangıçta grafiklerin işlenmesi için geliştirilmiş olsa da günümüzde çok yönlü hesaplama gücü nedeniyle yapay zeka, bilimsel hesaplamalar ve veri analizleri gibi birçok farklı alanda da kullanılmaya evrilmiştir.
GPU’nun temel görevi, grafik verilerini işlemek ve bunları görüntüye dönüştürmektir. Bu işlem, özellikle 3D modelleme, oyunlar, video düzenleme ve görüntülerde önemlidir. GPU, çok sayıda küçük çekirdeğe sahip olduğu için aynı anda birden fazla işlemi paralel olarak gerçekleştirebilir. Bu, özellikle grafik işlemlerinin büyük miktarda veri gerektirmesi nedeniyle büyük bir avantaj sağlar. CPU’dan farklı olarak, GPU geniş ölçekli paralel işlemler yapmak için optimize edilmiştir.
GPU’nun temel işlevleri şunlardır:
2D ve 3D grafiklerin oluşturulması, gölgelendirme, doku haritalama ve animasyon gibi grafiksel görevleri hızla işler.
Yüksek çözünürlüklü videoları işlemek ve sıkıştırma/kod çözme işlemlerini hızlandırmak için kullanılır.
Yapay zeka, bilimsel araştırmalar ve veri analizlerinde, paralel hesaplama yeteneği sayesinde CPU’ya göre çok daha hızlı işlem yapabilir.
GPU, oyun ve grafik tasarımı gibi alanlarda yüksek performanslı görüntüler sunarken yapay zeka ve derin öğrenme gibi alanlarda da büyük veri kümelerini işleyebilir. Özellikle yapay zeka algoritmalarının eğitimi ve bilimsel hesaplamalarda GPU’lar tercih edilir. Bu özellikleri sayesinde GPU, günümüzde yalnızca grafik işleme değil, hesaplamalar için de yaygın olarak kullanılmaktadır.
ANAKART (MOTHERBOARD)
Anakart, bir bilgisayarın temel bileşenlerini birbirine bağlayan ve bu bileşenler arasındaki iletişimi sağlayan bilgisayar donanımıdır. Bilgisayarın iskeleti olarak kabul edilen anakart, işlemci (CPU), bellek (RAM), sabit disk, grafik kartı (GPU) ve diğer donanım bileşenlerinin üzerine monte edilmesini ve birbirleriyle haberleşmesini sağlar. Bu nedenle, bilgisayarın sorunsuz çalışabilmesi için uygun bir anakart seçmek çok önemlidir.
Anakartın başlıca işlevleri şunlardır:
Anakart: işlemci, RAM, depolama birimleri ve çevresel aygıtlar gibi tüm bileşenlerin bağlandığı yerdir. Farklı bileşenler arasındaki veri alışverişi anakart üzerinden gerçekleşir. Veriyolları (bus) aracılığıyla işlemci, bellek ve depolama gibi donanımlar arasında veri taşınır.
Bilgisayardaki tüm bileşenlerin çalışabilmesi için elektrik enerjisine ihtiyacı vardır. Anakart, güç kaynağından gelen elektriği işlemci, RAM ve diğer bileşenlere dağıtarak her parçanın ihtiyacı olan enerjiyi elde etmesini sağlar.
Anakart, tüm donanım bileşenlerinin uyumlu ve dengeli çalışmasını sağlar. Üzerindeki yongalar ve kontrolcüler, sistemin düzgün çalışabilmesi için gerekli verileri yönetir. Ayrıca dışarıdan başka aygıtların bilgisayara bağlanması için gerekli olan girişleri (USB vs.) de içererek bu aygıtlar ile bilgisayar arasındaki iletişimi sağlar.
Anakart üzerinde yer alan BIOS yazılımı, bilgisayar donanımlarının ayarlarını yönetmekle de görevlidir. Bu yazılım sayesinde, sistem ilk açıldığında tüm bileşenlerin tanınması ve doğru şekilde kurulması sağlanır.
Sonuç olarak, anakart, bir bilgisayarın tüm bileşenlerini birbirine bağlayarak sistemin düzgün ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlar. Hem donanımların birbiriyle uyum içinde olmasını hem de elektrik gücünün doğru şekilde dağıtılmasını organize eder.
RAM
RAM (Random Access Memory), Türkçesiyle Rastgele Erişimli Bellek, verilerin geçici olarak depolandığı bir bilgisayar donanımıdır. RAM’in temel işlevi, işlemci tarafından hızlı bir şekilde erişilmesi gereken verileri geçici olarak saklamak ve işlemleri hızlandırmaktır. İşlemci, üzerinde çalıştığı programlar ve işlemler için verileri sabit diskten alıp RAM’e yükler, çünkü RAM, sabit diskten çok daha hızlıdır ve işlemcinin ihtiyaç duyduğu verilere anında ulaşmasını sağlar.
RAM’in başlıca işlevleri şunlardır:
RAM, bilgisayar açıkken çalışan tüm işlemlerin verilerini geçici olarak depolar. Örneğin bir tarayıcı açtığınızda, tarayıcının çalışması için gereken dosyalar ve veriler RAM’e yüklenir. Aynı şekilde, bir oyun oynarken veya bir grafik düzenleme programı kullanırken, bu uygulamaların çalıştırılması için gereken veriler RAM’de tutulur.
RAM, bilgisayarın aynı anda birden fazla işlemi (multitasking) sorunsuz bir şekilde gerçekleştirmesini sağlar. Yeterli RAM kapasitesine sahip bir bilgisayar, birden fazla programı aynı anda çalıştırabilir ve işlemleri hızlı bir şekilde yapabilir. RAM, bu programlar arasında veri geçişini sağlar ve işlemcinin her seferinde sabit diskten veri çekmesinin önüne geçerek sistemi hızlandırır.
RAM’deki veriler geçicidir, yani bilgisayar kapatıldığında RAM’deki tüm veriler silinir.
Sonuç olarak, RAM, bir bilgisayarın verimli ve hızlı çalışabilmesi için kritik bir bilgisayar donanımıdır. Yeterli miktarda RAM, bilgisayarın daha hızlı çalışmasını ve daha fazla işlemi aynı anda gerçekleştirebilmesini sağlar.
PSU
PSU (Power Supply Unit), Türkçesiyle Güç Kaynağı Birimi, bir bilgisayarın çalışabilmesi için gerekli elektrik enerjisini sağlayan bilgisayar donanımıdır. PSU’nun temel görevi, elektrik şebekesinden aldığı alternatif akımı (AC), bilgisayarın bileşenlerinin kullanabileceği doğru akıma (DC) çevirerek ve bu enerjiyi uygun voltajlarda tüm sisteme sağlamaktır.
PSU’nun başlıca işlevleri şunlardır:
PSU, şehir şebekesinden gelen alternatif akımı (AC) doğru akıma (DC) dönüştürerek bilgisayarın bileşenlerinin ihtiyaç duyduğu sabit voltajlı elektriği sağlar. Bilgisayar bileşenleri doğrudan alternatif akımı kullanamaz bu yüzden PSU bu dönüşümü yaparak sistemin sağlıklı çalışmasını sağlamakla görevlidir..
Farklı donanım bileşenleri, farklı voltajlarda elektrik gerektirir. PSU, bu bileşenlere uygun voltajlarda güç dağıtımı yaparak işlemci, anakart, grafik kartı, sabit diskler ve diğer donanımların sorunsuz çalışmasını sağlar. Her bir bileşen için gerekli uygun elektrik çıkışlarını sağlar.
Modern PSU’lar, donanımı güç dalgalanmalarına ve aşırı yüklenmelere karşı koruyan birtakım güvenlik özelliklerine sahiptir. Aşırı gerilim (overvoltage), düşük gerilim (undervoltage) ve kısa devre koruma gibi birçok özellik sayesinde bileşenlerin zarar görmesinin önüne geçer. Ayrıca çoğu PSU, enerji verimliliğini artıran ve “80 Plus” sertifikasına sahiptir.
Düşük kaliteli bir PSU, sistem bileşenlerinin zarar görmesine yol açabilir. Bu nedenle, PSU’nun kalitesi, bilgisayarın genel stabilitesi ve güvenliği açısından çok önemlidir.
Sonuç olarak, PSU, bir bilgisayarın çalışması için gereken enerjiyi sağlayan kritik bir bileşendir. Bilgisayarın donanım parçalarının düzgün çalışabilmesi için doğru miktarda ve uygun voltajda güç sağlar. Sistemi olası elektrik sorunlarına karşı korur. Kaliteli ve yeterli kapasiteye sahip bir PSU, bilgisayarın performansı ve güvenliği açısından büyük önem taşıyan bir bilgisayar donanımıdır.
Depolama Birimleri
Bilgisayar depolama birimleri kısmında ise daha önceden detaylı bir şekilde paylaşılmış bir yazımız bulunmaktadır. Yazıya şu linkten ulaşabilirsiniz: Depolama Birimleri – Mimir’s Book
