Günümüzde, şehirlerin içinde bir yerden bir yere, şehirler arasında bir noktadan bir noktaya ve ülkeler arasında seyahati ve nakliyatı sağlayan, trenlerin ilk ortaya çıkışını anlatacağız. Trenlerin kökeni vagon yollarına kadar uzanmaktadır. Ülkemizde ve dünyada çeşitli amaçlarla üretilmiş fazlasıyla lokomotif ve tren seti mevcuttur. Aynı zamanda trenler, kayda değer bir çeşitliliğe de sahiptir.
Trenler, ilk icadından bu yana insanlığın gelişimi için fazlasıyla önem arz etmişlerdir. Ayrıca icat edildikleri ilk zamanlarda buhar enerjisiyle çalışan lokomotifler günümüzde çeşitli çalışma prensiplerine sahiptirler.
Farklı amaçlarla üretilmiş trenlerden bahsetmişken bunlara bir kaç örnek verelim: Yük taşımak için TÜLOMSAŞ (Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş) tarafından üretilmiş, GE (Genral Electric) Powerhaul lisanslı DE 36000, TÜLOMSAŞ ve Hyundai Rotem (Güney Kore demiryolu firması) tarafından üretilmiş E 68000.
Şehir içi yolcu taşımak için TÜVASAŞ (Türkiye Vagon Sanayisi A.Ş) ve Hyundai Rotem tarafından üretilen ve Ankara’da kullanımda olan E 23000 (Başkentray), Hyundai Rotem tarafından üretilen ve İstanbul’da kullanımda olan E 32000 (Marmaray).
Şehirler arası yolcu taşımak için CAF (Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles / İspanyol demiryolu firması) tarafından üretilen HT 65000, Siemens AG (Alman teknoloji üreticisi) tarafından üretilen HT 80000. Bahsettiğim şehirler arası trenler halk dili ile YHT olarak bildiğimiz trenlerdir. Halk arasında sanılanın aksine YHT trenleri Asya tarafından değil, birisi İspanya bir diğeri ise Almanya tarafından üretilmiş trenlerdir.
Çeşitli amaçlarla üretilmiş trenleri örneklendirdiğimize göre bu yazının temel konusu olan “İlk Tren” başlığını anlatmaya başlayabiliriz.
İlk Tren Ne Zaman İcat Edildi
Günümüzde çok amaçlı kullanılan bu araçların tarihte ilki 1800’lü yıllarda İngiltere’de kullanılmaya başlanmıştır. Tarihe baktığımızda trenin mucidi George Stephenson olarak geçse dahi trenin ilk icadı 1800’lü yılların başlarında Richard Trevithick isimli mühendis tarafından bir iddia üzerine üretilip kullanılmıştır.
İngiltere’nin Pennydarran bölgesindeki bir maden sahibi, Richard Trevithick ile iddialaşarak bu teknolojinin üretilmesine vesile olmuştur. Trevithick, 10 ton ağırlığındaki demir yükü, kendi yaptığı buharlı lokomotifi kullanarak Pennydarran’dan Cardiff’e kadar uzanan raylı bir yol kullanarak hiç zorlanmadan taşıyabileceğini iddia etmişti ve böylece 6 Şubat 1804 tarihinde Tram-Waggon adlı bir lokomotif, 10 tonluk demir yükle ve ayrıca 70 yolculu bir arabayla Cardiff’ten hareket etti. Tram-Waggon, 16 km mesafeye sahip Pennydarran-Cardiff yolunu beklemeler ve çeşitli tamirler de hesaba katıldığında tam 5 saatte aşabilmiştir. Trevithick, ürettiği bu makine ile böyle bir başarıya ulaşmış olsa dahi şansının yaver gitmeyişinden dolayı bu makineyi geliştiremedi ve yaygınlaştırmayı başaramadığı için makinenin, hayvan gücünden daha kullanışlı ve verimli olduğunu kanıtlayamadı. Bu sebepten ötürüdür ki George Stephenson ilk treni yapan kişi olarak bilinir.
George Stephenson’ın ise ilerleyen yıllarda lokomotif, vagon ve peron tasarımları çizmiş ve çizimlerini üretmiştir. George Stephenson 27 Eylül 1825 tarihinde yalnızca yolcu ve yük taşıyarak Dünya’nın ilk demiryolu taşımacılığını gerçekleştiren treni İngiltere’deDarlingthon ile Stockton arasında kullanmıştır.
Yine Stephenson, bu tarihten beş yıl sonra saatte 24 km hızla gidebilen ve Rocket adını taşıyan yeni bir lokomotif modeliyle büyük ticari önemi olan Liverpool-Manchester hattındaki yarışmayı kazanmıştır.
Fakat Yuval Noah Harari Hayvanlardan Tanrılara – Sapiens kitabında (sayfa 348) ilk ticari trenin Liverpool ile Manchester arasında 1830 da faaliyete geçtiğini yazar.
Eğer ilklere ilgiliyseniz sitemizdeki “Dünyanın İlk Otomobil Markası” ve “Uzaya İlk Ne Zaman Çıkıldı?” isimli yazılarımız ilginizi çekebilir.
