Erteleme Hastalığı Nedir?
Erteleme, birçok kişinin, özellikle de hoşlanmadığı işleri yaparken yaşadığı yaygın bir durumdur. Hoş olmayan sorumlulukları ertelemek başlangıçta zararsız gibi görünse de genellikle tarihleri yaklaştıkça stres ve baskı yaratır. Erteleme yalnızca bir zaman yönetimi sorunu değil; aynı zamanda kişinin kendini düzenleyememesi ve irrasyonel davranmasına yol açan bir durumdur.
Erteleme Hastalığı Ne Kadar Yaygın?
Özellikle üniversite öğrencileri arasında bu durum sıkça yaşanır; neredeyse tüm öğrenciler zaman zaman işleri ertelediklerini itiraf ederken, %75’i kendilerini sürekli erteleyen kişiler olarak tanımlamaktadır.
Ne kadar düzenli ve kararlı olursanız olun, muhtemelen kendinizi iş veya okul projeleriyle uğraşmanız gereken saatlerde televizyon izlerken, sosyal medyada gezinirken veya çevrimiçi alışveriş yaparken bulmuşsunuzdur.
Bu durum normal şartlar altında normal bir davranış olarak gözükse de dozuna bağlı olarak sağlığınızı olumsuz etkileyecek seviyeye gelebilir.
Neden Erteleriz?
Ertelemeye katkıda bulunan en büyük faktörlerden biri, bir işi yapmaya ilham veya motivasyon bulmaktır çoğu zaman. Gerçek şu ki, bazı işleri yapmak için doğru ruh halinde olmayı beklersek, o an muhtemelen hiç gelmeyebilir ve iş hiç tamamlanmaz.
Erteleme sorununun tek nedeni motivasyon eksikliği değildir. İşte ertelemeye yol açabilecek bazı diğer faktörler:
Erteleme Hastalığına Sebep Olabilecek Faktörler
Akademik Erteleme
Araştırmalara göre, erteleme özellikle öğrenciler arasında belirgin olabilir. Öğrencilerin çoğu şunları yapma eğilimindedir:
- Görevleri tamamlamak için ne kadar zamanları kaldığını fazla tahmin etmek
- Gelecekte ne kadar motive olacaklarını abartmak
- Belirli aktivitelerin tamamlanmasının ne kadar süreceğini küçümsemek
Şu Anki Duruma Odaklanma
İnsan davranışlarında gözlemlenen şu anki duruma odaklanma, anı yaşa da denilebilir, ertelemeye yol açabilir. Bu durum, uzun vadeli ödüller yerine anlık tatminin daha cazip gelmesi anlamına gelir. Örneğin, dizi izlemek anlık bir ödül sunarken, blog yazısı yazmak uzun vadede daha çok ödül verir.
Depresyon
Erteleme, depresyonun da bir sonucu olabilir. Umutsuzluk, çaresizlik ve enerji eksikliği, en basit işlere bile başlatmayı ve bitirmeyi zorlaştırabilir. Kendine güven eksikliği de bu duruma katkıda bulunabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Erteleme, obsesif-kompulsif bozukluğu (OKB) olan kişiler arasında da yaygındır. Bu kişiler yeni hatalar yapmaktan, işlerini doğru yapıp yapmadıklarından ve başkalarının beklentilerinden endişe duyarlar, bu da karar vermek yerine işleri ertelemelerine yol açabilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan birçok kişi de erteleme sorunu yaşar. Dış uyarıcılar ve kendi düşünceleri tarafından kolayca dikkati dağılan biri için, özellikle de zorlayıcı veya ilgi çekici olmayan bir işe başlamak zor olabilir.
Erteleme Bir Ruh Sağlığı Sorunu Mudur?
Erteleme, kendi başına bir ruh sağlığı hastalığı değildir. Ancak bazı durumlarda depresyon, OKB veya DEHB gibi bir ruh sağlığı sorununun belirtisi olabilir.
Erteleme Çeşitleri
Bazı araştırmacılar, erteleyenleri iki tipe ayırır: pasif ve aktif erteleyiciler.
- Pasif erteleyiciler: Karar vermekte ve bu kararı uygulamakta zorlandıkları için görevleri ertelerler.
- Aktif erteleyiciler: Görevi bilerek ertelerler çünkü baskı altında çalışmak onları motive eder ve zorlu bir durumla yüzleşmelerini sağlar.
Ertelemenin Olumsuz Etkileri
Erteleme kronik hale gelip günlük yaşamı ciddi şekilde etkilediğinde daha ciddi bir sorun haline gelir. Bu durumda yalnızca kötü zaman yönetimi değil, yaşam tarzının büyük bir parçasıdır.
Bu kişiler faturalarını geç öder, büyük projelere son gece başlar, hediye alışverişini son dakikaya bırakır veya vergi beyannamelerini geç gönderirler. Bu tür ertelemelerin, kişinin zihinsel sağlığı, sosyal, profesyonel ve finansal durumu üzerinde ciddi etkileri olabilir. Bunlar:
- Artan stres ve hastalık düzeyi
- Sosyal ilişkilerde yük artışı
- Aile, arkadaş, iş arkadaşları ve sınıf arkadaşlarından kaynaklanan hayal kırıklığı
- Geciken faturalar ve vergi beyannamelerinin olumsuz sonuçları
Erteleme Hastalığını Yenmenin 5 Yolu
Erteleme alışkanlığından kurtulmak istiyorsanız, uygulayabileceğiniz birkaç basit adım vardır:
- Yapılacaklar listesi oluşturun: Her maddeye bir bitiş tarihi ekleyerek kendinizi yolda tutmaya çalışın.
- Küçük adımlar atın: Listenizdeki maddeleri küçük, yönetilebilir adımlara bölün.
- Uyarı işaretlerini tanıyın: Erteleme düşüncelerinize dikkat edin ve bu dürtüyü bastırmaya çalışın. Erteleme düşüncesi geldiğinde, kendinizi görevinize birkaç dakika odaklanmaya zorlayın.
- Dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırın: Dikkatinizi en çok çeken şeyleri (Instagram, Facebook güncellemeleri veya yerel haberler gibi) belirleyin ve bunları kapatın.
- Kendinizi ödüllendirin: Yapılacaklar listenizden bir maddeyi zamanında bitirdiğinizde, kendinizi tebrik edin ve hoşlandığınız bir şeyle ödüllendirin.
Sonuç
Bazı şeyleri ertelemek zaman zaman hepimizin başına gelir. Bu genellikle en sevmediğimiz görevleri son ana kadar ertelediğimiz bir durumdur. Ancak, bu davranışın ilişkilerinize, kişisel başarılarınıza ve iş veya okul başarınıza zarar verebileceğini unutmayın.
Neyse ki erteleme isteğinizi azaltmak için yapabileceğiniz şeyler var. Neden başlamakta zorlandığınızı anlamak işinizi kolaylaştırabilir. Yapılacaklar listesini hazırlayın ve küçük adımlarla başlayın.
